03.04.2024

Pułapki związane z pożyczkami na zakup nieruchomości dla firm - jak ich unikać?

Zakup nieruchomości dla firmy, finansowany często za pomocą pożyczki na zakup nieruchomości dla firm, może stanowić znaczący krok w kierunku rozwoju i ekspansji przedsiębiorstwa. Inwestycja ta nie tylko oferuje stabilizację poprzez zabezpieczenie stałego miejsca działalności, ale również może znacząco zwiększyć wartość kapitałową firmy na przestrzeni lat. Jednakże, proces pozyskiwania finansowania w formie pożyczki na zakup nieruchomości dla firm niesie ze sobą liczne pułapki, które mogą stanowić poważne wyzwanie dla przedsiębiorców i menedżerów. Od zrozumienia skomplikowanych warunków umowy, przez ryzyko zbyt wysokiego oprocentowania, aż po potencjalne problemy związane z długoterminowymi zobowiązaniami – świadomość tych zagrożeń oraz znajomość strategii ich unikania jest kluczowa dla zapewnienia, że decyzja o zaciągnięciu pożyczki przyniesie oczekiwane korzyści, a nie stanie się źródłem nieoczekiwanych problemów finansowych. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie głównych pułapek związanych z pożyczką na zakup nieruchomości dla firm oraz zaoferowanie praktycznych wskazówek, jak te pułapki rozpoznać i skutecznie im przeciwdziałać, co jest niezbędne dla każdego przedsiębiorcy planującego tego typu inwestycję.

1. Niejasne warunki umowy

Niejasne warunki umowy kredytowej na zakup nieruchomości dla firm mogą stanowić jedną z największych pułapek w całym procesie finansowania. Zawiłość terminologii prawnej i finansowej, obszerność dokumentacji oraz skomplikowane formuły obliczeniowe sprawiają, że zrozumienie wszystkich aspektów umowy jest nie lada wyzwaniem. Bez należytej uwagi i zrozumienia, firma może zostać zaskoczona ukrytymi opłatami, niekorzystnymi warunkami spłaty czy ograniczeniami, które wpłyną na jej przyszłą działalność i płynność finansową.

Znaczenie dokładnej analizy umowy

Dokładna analiza umowy kredytowej przed jej podpisaniem jest niezbędna, aby zabezpieczyć interesy firmy. Szczególną uwagę należy zwrócić na:

  • Oprocentowanie i jego rodzaj (stałe czy zmienne): Zrozumienie, jak obliczane są odsetki, pozwala na oszacowanie rzeczywistych kosztów kredytu.
  • Harmonogram spłat: Należy sprawdzić, czy harmonogram spłat jest realistyczny do spełnienia w kontekście przepływów finansowych firmy.
  • Opłaty dodatkowe: Wiele umów zawiera klauzule o dodatkowych opłatach, takich jak prowizje za wcześniejszą spłatę, opłaty administracyjne czy ubezpieczeniowe, które mogą znacząco zwiększyć koszt kredytu.
  • Klauzule dotyczące przedterminowej spłaty: Możliwość wcześniejszej spłaty kredytu bez dodatkowych kosztów jest atrakcyjna, ale często ograniczona przez banki.

Znaczenie doradztwa profesjonalnego

Warto rozważyć skorzystanie z pomocy specjalistów, takich jak doradcy finansowi, prawnicy specjalizujący się w prawie nieruchomości, czy brokerzy kredytowi. Profesjonaliści ci mogą pomóc w:

  • Tłumaczeniu skomplikowanej terminologii: Upewnienie się, że wszystkie punkty umowy są jasne i zrozumiałe.
  • Negocjacjach warunków umowy: Profesjonalny doradca może pomóc negocjować bardziej korzystne warunki umowy, wykorzystując swoją wiedzę i doświadczenie na rynku finansowym.
  • Identyfikacji potencjalnych pułapek: Dostrzeżenie i omówienie elementów umowy, które mogą stanowić ryzyko dla firmy w przyszłości.


Uniknięcie pułapek związanych z niejasnymi warunkami umowy wymaga dokładnego zrozumienia jej treści i potencjalnych konsekwencji dla firmy. Zaangażowanie ekspertów oraz dokładna analiza i negocjacja warunków może znacząco zredukować ryzyko nieoczekiwanych kosztów i ograniczeń. To krytyczny krok w procesie zabezpieczania finansowania zakupu nieruchomości, który ma fundamentalne znaczenie dla stabilności i rozwoju przedsiębiorstwa.

 

2. Zbyt wysokie oprocentowanie

Zbyt wysokie oprocentowanie pożyczek na zakup nieruchomości dla firm jest jedną z najbardziej znaczących pułapek finansowych, na które przedsiębiorcy mogą natrafić. Wpływa to nie tylko na bezpośrednie koszty związane z kredytem, ale może również obciążyć przepływy finansowe firmy na długie lata, ograniczając jej zdolność do inwestowania w rozwój lub adaptację do zmieniających się warunków rynkowych. Rozpoznanie i uniknięcie tej pułapki wymaga świadomego podejścia do procesu pozyskiwania finansowania oraz skutecznej negocjacji.

Rozpoznawanie ryzyka

Podstawowym krokiem w unikaniu wysokiego oprocentowania jest rozpoznanie, że stawki proponowane przez banki i instytucje finansowe nie są wartościami stałymi i mogą być przedmiotem negocjacji. Oprocentowanie kredytu zależy od wielu czynników, w tym od wiarygodności kredytowej firmy, kondycji ekonomicznej rynku oraz ogólnej polityki kredytowej instytucji finansowej.

Porównanie ofert

Kluczem do znalezienia najkorzystniejszej oferty jest porównanie propozycji od różnych banków i instytucji finansowych. Warto zwrócić uwagę nie tylko na nominalną stawkę oprocentowania, ale również na inne koszty kredytu, takie jak opłaty przygotowawcze, prowizje oraz koszty ubezpieczenia kredytu. Analiza i porównanie tych elementów pozwolą na wybranie najbardziej korzystnej oferty.

Negocjacje warunków

Przedsiębiorcy często nie zdają sobie sprawy z możliwości negocjacji warunków kredytu, w tym oprocentowania. Skuteczne negocjacje wymagają przygotowania, w tym:

  • Dobrej znajomości sytuacji rynkowej: Rozumienie aktualnych trendów i stawek oprocentowania pomaga w negocjacjach.
  • Silnej pozycji negocjacyjnej: Dobra historia kredytowa firmy, stabilna sytuacja finansowa i zdolność do przedstawienia przekonującego planu spłaty zwiększają szanse na lepsze warunki.
  • Elastyczności: Czasami lepsze warunki można uzyskać, oferując coś w zamian, np. zwiększając zabezpieczenie kredytu lub skracając okres kredytowania.

Alternatywne rozwiązania finansowania

W przypadku, gdy negocjacje warunków kredytu nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, warto rozważyć alternatywne źródła finansowania. Może to być leasing nieruchomości, kredyty z dopłatami od instytucji rządowych lub współpraca z inwestorami prywatnymi. Każda z tych opcji niesie za sobą własne zestawy warunków i potencjalnych korzyści, które należy dokładnie ocenić.


Uniknięcie pułapki zbyt wysokiego oprocentowania wymaga aktywnego podejścia do procesu pozyskiwania finansowania, w tym dokładnego badania dostępnych opcji, porównywania ofert i skutecznych negocjacji warunków. Pamiętając o możliwości negocjacji i rozważając alternatywne źródła finansowania, firmy mogą znacząco zmniejszyć koszty kredytu i zabezpieczyć swoją przyszłość finansową.

 

3. Długoterminowe zobowiązania

Zaciągnięcie długoterminowych zobowiązań w celu zakupu nieruchomości dla firmy może wydawać się atrakcyjnym rozwiązaniem, oferującym niższe miesięczne raty i pozornie łatwiejszą spłatę. Jednak takie zobowiązania niosą ze sobą ukryte ryzyka i mogą stanowić znaczną pułapkę finansową, ograniczając elastyczność finansową i zdolność przedsiębiorstwa do reagowania na zmieniające się warunki rynkowe oraz do inwestowania w nowe projekty.

Rozpoznanie ryzyka związanego z długoterminowymi zobowiązaniami

Długoterminowe zobowiązania finansowe, szczególnie te trwające 10, 20 czy nawet 30 lat, mogą znacząco wpłynąć na bilans przedsiębiorstwa, ograniczając jego zdolności inwestycyjne oraz wpływając na płynność finansową. Długotrwałe zobowiązania mogą również sprawić, że firma będzie mniej elastyczna w dostosowaniu się do zmian rynkowych lub w wykorzystaniu nagłych okazji biznesowych.

Strategie minimalizowania ryzyka

Aby zminimalizować ryzyka związane z długoterminowymi zobowiązaniami, firmy powinny rozważyć następujące strategie:

  • Krótsze okresy spłaty: Chociaż może to oznaczać wyższe miesięczne raty, krótszy okres spłaty zredukuje łączny koszt kredytu i szybciej uwolni firmę od zobowiązań.
  • Możliwość wcześniejszej spłaty: Umowy z opcją wcześniejszej spłaty bez dodatkowych opłat dają firmie większą elastyczność w zarządzaniu swoimi finansami i pozwalają na szybsze uwolnienie środków na inne inwestycje.
  • Zmienne opcje spłaty: Negocjowanie umów kredytowych, które pozwalają na elastyczność w harmonogramie spłat, takie jak możliwość zmiany terminów płatności lub przesunięcia rat w przypadku trudności finansowych.

Znaczenie płynności finansowej

Płynność finansowa jest kluczowym czynnikiem umożliwiającym firmie szybkie reagowanie na zmiany rynkowe i wykorzystywanie nowych możliwości biznesowych. Długoterminowe zobowiązania mogą ograniczyć tę elastyczność, zamykając środki finansowe w długotrwałym zobowiązaniu, co może być szczególnie problematyczne w przypadku nagłej potrzeby dostosowania strategii biznesowej.

Alternatywne metody finansowania

Rozważenie alternatywnych metod finansowania zakupu nieruchomości, takich jak leasing, pożyczki krótkoterminowe lub finansowanie hybrydowe, może zaoferować przedsiębiorstwom większą elastyczność. Te opcje mogą umożliwić firmie lepsze zarządzanie jej płynnością finansową, jednocześnie umożliwiając inwestycje w kluczowe aktywa.

Długoterminowe zobowiązania finansowe związane z zakupem nieruchomości dla firmy wymagają dokładnej analizy i przemyślanej strategii. O ile mogą one oferować niższe miesięczne raty, to ryzyka związane z ograniczeniem płynności finansowej i elastyczności biznesowej nie mogą być ignorowane. Rozważenie krótszych okresów spłaty, opcji wcześniejszej spłaty oraz alternatywnych metod finansowania może pomóc w zarządzaniu tymi ryzykami, zapewniając firmie stabilność i możliwość rozwoju.

 

4. Niedoszacowanie kosztów

Niedoszacowanie kosztów zakupu nieruchomości dla firmy jest częstym błędem, który może prowadzić do znacznych komplikacji finansowych. Proces zakupu nieruchomości wiąże się nie tylko z ceną zakupu, ale również z wieloma dodatkowymi wydatkami, które łatwo mogą umknąć uwadze na etapie planowania. Nieuwzględnienie tych kosztów w początkowym budżecie może skutkować niedoborem środków finansowych, co zmusza przedsiębiorstwo do szukania dodatkowego finansowania podczas realizacji inwestycji lub, w skrajnych przypadkach, do rezygnacji z projektu.

Wydatki początkowe

Na wydatki początkowe składają się nie tylko koszty bezpośrednio związane z zakupem, takie jak cena zakupu czy opłaty notarialne, ale również szereg innych opłat, które mogą być nieoczekiwane lub łatwo pomijane przy planowaniu budżetu:

  • Opłaty notarialne i sądowe: Koszty związane z przeniesieniem własności, w tym opłaty za wpis do księgi wieczystej.
  • Podatki: Podatek od czynności cywilnoprawnych, VAT (w przypadku nieruchomości komercyjnych) oraz podatek od nieruchomości.
  • Opłaty za pośrednictwo: W przypadku korzystania z usług pośrednika nieruchomości, należy uwzględnić prowizję.
  • Ocena wartości nieruchomości: Koszty wyceny przez rzeczoznawcę, niezbędne do uzyskania finansowania.

Bieżące i przyszłe koszty utrzymania

  • Remonty i adaptacje: Koszty dostosowania nieruchomości do potrzeb firmy mogą być znaczące, zwłaszcza jeśli budynek wymaga modernizacji.
  • Bieżące utrzymanie: Koszty eksploatacji, takie jak ogrzewanie, energia elektryczna, ubezpieczenie czy opłaty administracyjne, są często niedoszacowane.
  • Rezerwa na nieprzewidziane wydatki: Zawsze warto przewidzieć bufor finansowy na niespodziewane koszty, które nieuchronnie pojawiają się w trakcie eksploatacji nieruchomości.

Długoterminowe zobowiązania

  • Spłata kredytu: Regularne raty kredytu to oczywisty element, ale warto pamiętać o możliwych zmianach stóp procentowych, które mogą wpłynąć na wysokość rat w przyszłości.
  • Modernizacje: Aby nieruchomość zachowała swoją wartość i spełniała bieżące potrzeby firmy, konieczne mogą być przyszłe inwestycje w jej modernizację.

Strategie zarządzania ryzykiem

Aby uniknąć pułapki niedoszacowania kosztów, firmy powinny:

  • Przeprowadzić dokładną analizę wszystkich potencjalnych kosztów: Przed podjęciem decyzji o zakupie nieruchomości konieczne jest dokładne oszacowanie wszystkich wydatków, zarówno jednorazowych, jak i bieżących.
  • Zaplanować budżet z marginesem błędu: Realistyczne planowanie finansowe powinno uwzględniać możliwe odchylenia od szacunków i zawierać rezerwę na nieprzewidziane wydatki.
  • Monitorować wydatki i dostosowywać plany: Zarządzanie projektem zakupu nieruchomości powinno obejmować regularny monitoring wydatków i dostosowywanie planów finansowych w odpowiedzi na pojawiające się wyzwania.

Niedoszacowanie kosztów zakupu i utrzymania nieruchomości dla firmy może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych. Dokładne planowanie, uwzględniające wszystkie potencjalne wydatki oraz strategie zarządzania ryzykiem, jest kluczowe dla zabezpieczenia stabilności finansowej przedsiębiorstwa i zapewnienia sukcesu inwestycji.

 

5. Brak elastyczności

Brak elastyczności w warunkach umowy kredytowej na zakup nieruchomości dla firmy może stanowić znaczną pułapkę, ograniczając zdolność przedsiębiorstwa do adaptacji w dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym. Sztywne warunki spłaty, nieprzewidujące możliwości zmian w sytuacji finansowej firmy, mogą prowadzić do trudności finansowych, szczególnie w przypadku nieoczekiwanych zdarzeń gospodarczych lub spadków przychodów. Aby uniknąć tej pułapki, konieczne jest zwrócenie uwagi na kilka kluczowych aspektów umowy kredytowej i negocjowanie warunków zapewniających większą elastyczność.

Ważne elementy elastyczności w umowie kredytowej

  • Możliwość renegocjacji warunków kredytu: Umowy powinny zawierać klauzule umożliwiające przegląd i renegocjacje warunków kredytu w przypadku zmian sytuacji ekonomicznej firmy.
  • Opcje okresów karencji w spłacie kapitału: Takie opcje pozwalają na tymczasowe zawieszenie spłaty kapitału kredytu w trudnych okresach, redukując obciążenie finansowe firmy.
  • Elastyczny harmonogram spłat: Możliwość dostosowania harmonogramu spłat, np. poprzez zmianę wysokości rat w zależności od sytuacji finansowej, może znacznie poprawić płynność finansową firmy.
  • Warunki przedterminowej spłaty: Klauzule umożliwiające przedterminową spłatę kredytu bez dodatkowych kosztów lub z minimalnymi opłatami są korzystne, ponieważ dają firmie możliwość szybkiego uwolnienia się od zobowiązań w przypadku poprawy sytuacji finansowej.

Znaczenie negocjacji i doradztwa

Aktywne negocjacje warunków kredytowych są kluczowe w zapewnieniu elastyczności umowy. Firmy powinny:

  • Wykorzystać doradztwo finansowe: Profesjonalni doradcy finansowi mogą pomóc w negocjacjach, oferując swoje doświadczenie i wiedzę na temat rynkowych standardów oraz możliwych opcji elastyczności.
  • Przygotować się do negocjacji: Analiza finansowa firmy, wraz z przewidywaniami dotyczącymi przyszłego rozwoju, może stanowić solidną podstawę do argumentacji w negocjacjach z instytucją finansową.

Przykłady elastyczności w praktyce

  • Zmienne stopy procentowe z opcją zamiany na stałe: W sytuacji spadających stóp procentowych, możliwość zmiany oprocentowania zmiennego na stałe bez dodatkowych kosztów może przynieść korzyści finansowe.
  • Przesunięcie terminu spłaty w przypadku trudności finansowych: Umowy z opcją przesunięcia terminu spłaty rat, na przykład w wyniku nieprzewidzianych zdarzeń gospodarczych, mogą zapewnić firmie czas potrzebny na stabilizację finansową.

Zapewnienie elastyczności w umowie kredytowej na zakup nieruchomości dla firmy jest fundamentalne dla utrzymania zdolności operacyjnej i finansowej przedsiębiorstwa w zmieniających się warunkach rynkowych. Negocjacje, korzystanie z doradztwa finansowego oraz dokładne analizowanie umowy pod kątem potencjalnych pułapek mogą znacznie zwiększyć szanse na zawarcie umowy kredytowej, która będzie sprzyjać długoterminowemu sukcesowi i stabilności finansowej firmy.

 

6. Zabezpieczenie pożyczki majątkiem firmy

Zabezpieczenie pożyczki majątkiem firmy jest powszechną praktyką w procesie finansowania zakupu nieruchomości, pozwalającą instytucjom finansowym na zmniejszenie ryzyka kredytowego. Jednak taka strategia niesie za sobą istotne ryzyka dla przedsiębiorstwa, które mogą zagrozić jego stabilności finansowej i operacyjnej. Zrozumienie tych ryzyk oraz poszukiwanie alternatywnych form zabezpieczenia pożyczki może pomóc firmom w ochronie ich aktywów i zapewnieniu większej elastyczności biznesowej.

Ryzyka związane z zabezpieczeniem pożyczki majątkiem firmy

  • Ryzyko utraty kluczowych aktywów: Zabezpieczając pożyczkę nieruchomościami lub innymi ważnymi dla działalności aktywami, firma ryzykuje ich utratę w przypadku niemożności spłaty zobowiązań. Utrata tych aktywów może mieć poważne konsekwencje dla bieżącej operacyjności i przyszłego rozwoju przedsiębiorstwa.
  • Ograniczenie zdolności kredytowej: Użycie istotnych aktywów jako zabezpieczenia może również ograniczyć zdolność firmy do uzyskania dodatkowego finansowania w przyszłości, ponieważ te wartości nie będą dostępne do zabezpieczenia kolejnych pożyczek.
  • Zmniejszenie elastyczności operacyjnej: Zabezpieczając pożyczkę majątkiem, firma może ograniczyć swoje możliwości restrukturyzacji, sprzedaży aktywów czy ekspansji, co w efekcie może wpłynąć na jej konkurencyjność i zdolność do szybkiego reagowania na zmieniające się warunki rynkowe.

Strategie minimalizowania ryzyka

Aby zminimalizować ryzyka związane z zabezpieczeniem pożyczki majątkiem firmy, przedsiębiorstwa mogą rozważyć kilka strategii:

  • Rozważenie alternatywnych form zabezpieczenia: Zamiast kluczowych aktywów, firma może zaoferować inne rodzaje zabezpieczeń, które są mniej krytyczne dla jej działalności, takie jak depozyty gotówkowe, gwarancje bankowe czy polisy ubezpieczeniowe.
  • Negocjacje ograniczonego zabezpieczenia: W negocjacjach z instytucjami finansowymi firma może dążyć do ograniczenia zakresu zabezpieczenia tylko do części aktywów lub uzyskania umowy, która pozwala na stopniowe zwalnianie zabezpieczenia w miarę spłaty pożyczki.
  • Ocena alternatywnych opcji finansowania: Zamiast tradycyjnych pożyczek zabezpieczonych, firmy mogą rozważyć inne opcje, takie jak leasing nieruchomości, emisja obligacji, czy finansowanie społecznościowe, które nie wymagają bezpośredniego zabezpieczenia majątkiem firmy.

Znaczenie planowania finansowego

Kluczowym elementem w zarządzaniu ryzykiem związanym z zabezpieczeniem pożyczki majątkiem firmy jest staranne planowanie finansowe. Firmy powinny dokładnie ocenić swoją zdolność do spłaty zobowiązań, uwzględniając różne scenariusze ekonomiczne i potencjalne zmiany w przepływach finansowych. Stworzenie solidnego planu biznesowego i finansowego może pomóc w negocjacjach z instytucjami finansowymi oraz w zapewnieniu stabilności operacyjnej i finansowej przedsiębiorstwa.

Zabezpieczenie pożyczki majątkiem firmy to decyzja, która wymaga dokładnej analizy i rozważenia potencjalnych ryzyk. Poprzez eksplorację alternatywnych form zabezpieczenia i strategii finansowania, jak również za pomocą skutecznego planowania i negocjacji, firmy mogą znaleźć równowagę między zapewnieniem finansowania a ochroną swoich kluczowych aktywów. Ostatecznie, cel ten służy nie tylko zabezpieczeniu przedsiębiorstwa w krótkim terminie, ale również zapewnia jego rozwój i stabilność na przyszłość.

autor
Autor artykułu
Marta Woźniak
Udostępnij
Opinie
pełna gwiazdka pełna gwiazdka pełna gwiazdka pełna gwiazdka pełna gwiazdka
Dodaj swoją opinię:

Opinie na temat artykułu

Średnia ocena
pusta gwiazdka pusta gwiazdka pusta gwiazdka pusta gwiazdka pusta gwiazdka
(0)

Zobacz także

Wybór hokerów do wysokości blatu: praktyczne wskazówki
Wybór hokerów do wysokości blatu: praktyczne wskazówki
Włoskie hokery są znane z wysokiej jakości wykonania, funkcjonalności i stylowego designu. Jeśli planujesz zakupić hokery do swojego domu lub lokalu, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii, aby wybrać modele odpowiednie do
Testowanie konfiguratora okien online – najlepsze praktyki
Testowanie konfiguratora okien online – najlepsze praktyki
Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, jakie są najlepsze praktyki testowania konfiguratora okien online? Jeśli prowadzisz firmę zajmującą się produkcją okien i drzwi, wiesz jak ważne jest, aby potencjalni klienci mogli łatwo dostosować
Tonery regenerowane: jak wybrać te najlepszej jakości?
Tonery regenerowane: jak wybrać te najlepszej jakości?
W środowisku biznesowym, drukowanie dokumentów jest niezwykle istotne. Dlatego też ważne jest, aby korzystać z wysokiej jakości tuszy i tonerów, które zapewnią doskonałe efekty drukowania przy jednoczesnym zachowaniu ekonomicznych kosztów. Jednym z najlepszych wyborów na rynku są tonery regenerowane, które pozwalają na oszczędność bez konieczności rezygnacji z jakości.
Jak wykorzystać opakowania kartonowe do optymalizacji procesu e-commerce.
Jak wykorzystać opakowania kartonowe do optymalizacji procesu e-commerce.
Wraz z rozwojem e-commerce zmieniają się również potrzeby przedsiębiorców, którzy prowadzą swoje biznesy w internecie. Jednym z kluczowych elementów, który może wpłynąć na sukces sprzedaży online, jest odpowiednie zapakowanie i
Oryginalne tonery vs. zamienniki: które są lepsze dla Twojej drukarki?
Oryginalne tonery vs. zamienniki: które są lepsze dla Twojej drukarki?
Drukarka to nieodłączny element wyposażenia biura, ale także niezbędne narzędzie w domu. Bez względu na to, czy jesteś właścicielem małej firmy, czy też korzystasz z drukarki wyłącznie do celów domowych, ważne jest, aby wydruki były wysokiej jakości i trwałe. Właśnie dlatego tak ważny jest wybór odpowiedniego tonera do drukarki.
Wpływ opakowań na zrównoważone rolnictwo
Wpływ opakowań na zrównoważone rolnictwo
Opakowania odgrywają niezwykle istotną rolę w zrównoważonym rolnictwie, wpływając na procesy magazynowania, transportu i przechowywania materiałów rolniczych. Współczesne rolnictwo stawia coraz większy nacisk na środowisko, dlatego